جایگاه و نقش عقل در حکمت اشراق
thesis
- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی
- author اکرم نظری
- adviser طاهره نظری حسین اترک
- publication year 1392
abstract
چکیده عقل در فلسفه ی اسلامی، دارای نقش و کارکرد متعدد و جایگاه خاص و ویژه ایی است. پژوهش حاضر، این مسئله را در حکمت اشراق و در دو حوزه ی جهان شناسی و معرفت شناسی با نظر به سه دسته آثارِ مشائی، اشراقی و رساله های رمزی سهروردی بررسی می کند. روش این پژوهش تحلیلی و کتابخانه ای است. نتایج حاصل از این پایان نامه نشان می دهد: در جهان شناسی آثار مشائی، عقل در سلسله عقول ده گانه مشائی حضور دارد که به عقل فعّال ختم می شود و از آن نفوس بشری و صور و ماده صادر می شود. سهروردی در حکمت اشراق، با نقد عقول ده گانه مشائی به اثبات تعداد عقولِ(انوار) طولیِ بیشتر و هم عقولِ(انوار) عرضی (رب النوع ها) می پردازد. در جهان شناسی آثار مشائی، عقل فعّال، عقل دهم است و در حکمت اشراق، نور اقرب (عقل اول) و در رساله های رمزی که تلفیقی از آراء مشائی و اشراقی است، عقل فعّال در سلسله مراتب تشکیکی انوار از نور اقرب تا عقل دهم و یا رب النوع انسانی تردد دارد. سهروردی در معرفت شناسی اشراقی با حفظ استدلال مشائی، معرفت را محصول تعامل استدلال عقلی (عقل استدلالی) و ادراک شهودی (عقل شهودی) می داند. در ارتباط بین معرفت شناسی و جهان شناسی، در معرفت شناسی مشائی اتحاد یا اتصال با عقل فعّال، فعلیّت بخش عقلِ بالقوه بشری است. در حکمت اشراق «اتحاد عقلی واتصّال شهودی» جایگزین این نظریه می شود. نقش محوری رساله های رمزی را عقل فعّال به عهده دارد و در نقش و کارکرد معرفتی خویش به تعلیم و راز آموزی جهان شناسی و معرفت شناسی عقل(عقل فعّال) نیز می پردازد. کلمات کلیدی: عقل ، عقل فعّال ، حکمت اشراق، انوار قاهره ی طولی، انوار قاهره ی عرضی، رب النوع ها
similar resources
جایگاه نور در حکمت اشراق
زبان فلسفی شیخ اشراق، زبان نمادها و استعارههای اشراقی است. در این میان واژهی نور از ویژگی خاصی برخوردار است. نور و واژهی مقابل آن ظلمت، با ظرفیت معنایی زیاد خود بسیاری از معانی ناظر به خارج و اعتبارات مربوط به آن در فلسفهی رسمی (مشایی) را در خود جای داده است؛ معانی وجود، شیئیت، حقیقت و واقعیت در نور و معانی عدم، امکان، ماهیت و اعراض در ظلمت قابل اندراجند، اما آنچه در اینجا مهم است دو مسأل...
full textشیخ اشراق و حکمت اشراق
این پژوهش در دو بخش اصلی تنظیم یافته است. بخش نخست، که عنوان مقدمه را دارد و طی مقاله حاضر به نظر خوانندگان می رسد، خود شامل دو بحث مقدماتی است: بحث اول به ویژگی های شخصس شیخ اشراق، از تولد تا وفات، اختصاص دارد و بحث دوم حاوی سرفصلهایی پیرامون منابع حکمت اشراق، مبادی فکری شیخ اشراق و تاثیرات کلی مکتب او بر متاخران است. در بخش دوم این مقال، که با مقاله دیگری آغازمی شود، دربارۀ نوآوریهای شیخ اشرا...
full textعقل فعال و طباع تام در حکمت اشراق و اندیشۀ شیعی
عقل فعال در فلسفه اسلامی، عقل دهم از سلسله عقول دهگانه مشائی است که فعلیت عقل بالقوه انسانی در سایه اتحاد یا اتصال به عقل فعال تحقق مییابد. این حقیقت عقلانی در حکمت اشراق نقش وسیعتر و جذابتری را ایفا میکند. این پژوهش بر طبق سنت روششناسی مطالعات تطبیقی به تحلیل و تطبیق آرائ اشراقی سهروردی و اندیشه شیعی میپردازد. یافتهها: 1- عقل فعال در حکمت اشراق، حقیقت ثابت ولی ذومراتب است که در نخستین تج...
full textخاستگاه و پیشینه حکمت اشراق
این مقاله خاستگاه و پیشینه نگرش اشراقی شیخ شهابالدین سهروردی را بررسی کرده، اصل و تبار و سابقهٔ کهن آن را ترسیم میکند؛ حکمتی که بُنمایه آن کشف و شهود عرفانی و تفکر عقلانی و منطقی است و کلید فهم درست آن خودشناسی و معرفةالنفس است؛ معرفةالنفسی که تنها از طریق ریاضت و تصفیه باطن قابل دستیابی است. در این پژوهش ثابت خواهد شد که خاستگاه و پیشینه مکتب فلسفی اشراق متعدد و متنوع است؛ قرآن کریم، سنت ن...
full textMy Resources
document type: thesis
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی
Keywords
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023